Cây trồng bị ngộ độc dinh dưỡng khi hấp thụ quá mức phân bón vượt quá nhu cầu hoặc ngưỡng chịu đựng, gây rối loạn sinh lý, ức chế sinh trưởng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất. Với bài viết này, Hi-tech Organic sẽ giúp quý nhà nông nhận biết các dấu hiệu và biện pháp xử lý khi cây trồng bị ngộ độc dinh dưỡng.

1. Dấu hiệu nhận biết cây trồng bị ngộ độc dinh dưỡng

Cây trồng bị ngộ độc dinh dưỡng thường xảy ra do bón quá liều, mất cân đối giữa các nguyên tố, hoặc phân bón tích tụ trong đất gây phản ứng hóa học bất lợi. Các biểu hiện cụ thể trên cây thường rất dễ nhầm lẫn với thiếu dinh dưỡng hoặc bệnh hại, nên cần quan sát kỹ:

1.1. Dấu hiệu nhận biết ngộ độc dinh dưỡng ở cây trồng qua lá 

a) Lá bị cháy xém ở đầu hoặc mép

+ Mép lá bắt đầu khô vàng, sau đó chuyển sang nâu và khô giòn.

+ Thường gặp khi cây bị dư muối khoáng (nồng độ phân cao), đặc biệt là Kali, Nitrat, Clo hoặc Natri.

+ Vết cháy thường bắt đầu từ mép ngoài tiến dần vào trung tâm lá.

b) Lá xoăn, biến dạng hoặc đổi màu lạ

+ Dư vi lượng như Bo, Kẽm, Mangan có thể làm lá bị nhăn nheo, xoắn cuộn hoặc cong vẹo.

+ Dư đạm có thể gây bóng lá, xanh mướt nhưng mềm yếu, dễ gãy.

+ Một số trường hợp dư Clo, Mo có thể làm lá vàng không đều hoặc chấm đốm vàng nhỏ khắp bề mặt.

1.2. Dấu hiệu nhận biết ngộ độc dinh dưỡng ở cây trồng qua rễ

a) Rễ phát triển kém, thâm đen hoặc thối

+ Hệ rễ có thể bị rụng rễ tơ, hoại tử đầu rễ, đổi màu nâu đen.

+ Rễ có mùi hôi nhẹ do bị phân hủy – dễ nhầm với nấm hại rễ.

+ Ngộ độc thường đi kèm với giảm hấp thu nước và dinh dưỡng, khiến phần thân lá trên mặt đất nhanh chóng suy yếu.

b) Ít rễ non, cây còi cọc, chậm lớn

+ Do lượng phân dư thừa gây ức chế sinh trưởng, làm rễ non không phát triển.

+ Hệ rễ yếu khiến cây không hút được dinh dưỡng – dẫn đến tình trạng “đói giả” dù đất rất nhiều phân.

+ Lá nhỏ lại, thân ít chồi mới, lá có màu xanh đậm hoặc tím bất thường (do ứ đọng dinh dưỡng).

2. Các bước xử lý hiệu quả khi cây trồng bị ngộ độc dinh dưỡng

2.1. Ngưng bón phân ngay lập tức

Ngưng bón phân là bước can thiệp đầu tiên và quan trọng nhất khi phát hiện cây có dấu hiệu ngộ độc dinh dưỡng. Việc tiếp tục cung cấp phân trong lúc cây đang “quá tải” sẽ khiến tình trạng thêm nghiêm trọng, gây tổn thương không chỉ rễ mà còn ảnh hưởng đến khả năng phục hồi của toàn bộ cây.

Quý nhà nông có thể thực hiện theo các bước như sau:

a) Ngưng bón phân khi cây trồng bị ngộ độc dinh dưỡng

+ Dừng toàn bộ việc bón phân hóa học và phân hữu cơ khoáng, cả dạng rải gốc lẫn dạng phun lá.

+ Nếu đang tưới phân qua hệ thống nhỏ giọt, cần ngưng ngay lập tức và rửa đường ống bằng nước sạch để tránh tồn dư.

b) Xác định nguyên nhân & quản lý chăm sóc sau ngộ độc

+ Ghi chép lại loại phân, liều lượng và thời điểm bón gần nhất, để xác định nguyên nhân và điều chỉnh trong các lần chăm sóc sau.

+ Tránh kết hợp thêm bất kỳ chất kích thích sinh trưởng hay thuốc bảo vệ thực vật nào trong thời gian đầu xử lý, vì có thể khiến cây thêm căng thẳng.

+ Trong giai đoạn cây đang ngộ độc, sức hút và trao đổi ion tại rễ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn đến giảm hấp thu nước và khoáng. Nếu tiếp tục bón phân, cây không thể sử dụng mà còn làm tăng áp lực muối, dễ dẫn đến “cháy rễ” hoặc “sốc phân”.

+ Tùy vào mức độ ngộ độc, nên dừng bón phân trong 7–14 ngày, sau đó mới bắt đầu các bước hồi phục nhẹ nhàng (bằng phân hữu cơ sinh học hoặc dung dịch amino, humic, vi sinh vật có lợi…).

2.2. Rửa trôi lượng phân dư thừa

– Đối với cây trồng cạn: Tưới nước nhiều đợt liên tục (mỗi đợt cách nhau vài giờ), giúp phân tan loãng và thấm xuống tầng đất sâu.

– Đối với cây trồng dưới nước (như lúa): Tiến hành thay nước hoặc tháo cạn – đưa nước mới vào để làm giảm nồng độ phân trong đất/nước.

2.3. Điều chỉnh pH đất

Độ pH trong đất ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thu và tồn tại của các nguyên tố dinh dưỡng trong môi trường đất. Khi pH đất quá thấp (chua) hoặc quá cao (kiềm), cây có thể bị ngộ độc hoặc thiếu hụt dinh dưỡng, kể cả khi lượng phân bón vẫn đầy đủ.

Đặc biệt, các nguyên tố vi lượng như Sắt (Fe), Mangan (Mn), Đồng (Cu), Kẽm (Zn) sẽ trở nên độc hại ở môi trường quá chua (pH < 5.5) do được cây hấp thụ ở mức vượt nhu cầu.

a) Giải pháp xử lý khi pH thấp

+ Sử dụng vôi nông nghiệp (CaCO₃) hoặc vôi Dolomite (CaMg(CO₃)₂): giúp trung hòa axit trong đất, từ đó nâng pH dần về mức trung tính (6.0 – 6.5), giảm độc tố từ vi lượng.

+ Bón lân nung chảy (phân Văn Điển, Ninh Bình…): không chỉ cung cấp P mà còn có tác dụng nâng pH, giúp cải thiện môi trường đất bền vững hơn.

+ Sử dụng phân bón hữu cơ đến từ Hi-tech Organic để cải thiện, và ổn định độ pH trong đất hiệu quả.

– Liều lượng:

+ Vôi nông nghiệp: 500–1.500 kg/ha tùy theo độ chua của đất (nên kiểm tra pH bằng bộ test nhanh hoặc gửi mẫu phân tích).

+ Bón cách gốc 20–30 cm, xới nhẹ để vôi tiếp xúc đều lớp đất mặt.

b) Lưu ý khi xử lý pH trong đất

+ Không bón vôi chung với phân hữu cơ, phân đạm hoặc phân chứa ure, vì có thể sinh khí amoniac gây cháy rễ. Nên bón cách nhau 10–15 ngày.

+ Không nâng pH quá mức (>7.5), vì khi đó các vi lượng như Molypden (Mo), Clo (Cl) dễ được cây hấp thu hơn, có thể gây ngộ độc kiềm và giảm khả năng hấp thu các nguyên tố như Sắt, Kẽm.

+ Kiểm tra pH định kỳ sau mỗi vụ trồng để kịp thời điều chỉnh.

2.4. Bổ sung phân bón hữu cơ Hi-tech Organic hoặc chế phẩm sinh học

– Phân bón hữu cơ Hi-tech Organic giúp tăng khả năng giữ ẩm, điều hòa dinh dưỡng, tạo hệ đệm sinh học cho đất.

– Tăng cường hệ vi sinh vật có lợi, giúp phân giải độc chất và kích thích tái sinh rễ. Giúp phân giải các chất hữu cơ, đồng thời phân giải dinh dưỡng của phân bón hóa học còn thừa trong đất.

Phân bón hữu cơ Hi-tech Organic được sản xuất từ nguồn nguyên liệu hữu cơ tự nhiên, cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho cây trồng và an toàn cho môi trường. Nhờ đó, nông dân có thể thu được lợi nhuận cao hơn và yên tâm về chất lượng sản phẩm của mình.Sử dụng phân bón hữu cơ Hi-tech Organic giúp:

• Tăng hàm lượng dinh dưỡng, cung cấp chất mùn cho đất. Cân bằng pH đất.
• Tăng cường VSV có lợi trong đất, ức chế VSV có hại.
• Giúp cây trồng phát triển cân đối, ổn định.
• Kích thích bộ rễ phát triển mạnh mẽ
• Tăng cường khả năng chống chịu của cây trồng đối với các điều kiện môi trường bất lợi (Hạn hán, mưa nhiều,)
• Hạn chế việc sử dụng phân bón vô cơ.
• Tiết kiệm nước tưới
• Tăng chất lượng nông sản.
• Bảo vệ môi trường, hạn chế ô nhiễm

2.5. Hỗ trợ cây phục hồi tự nhiên

– Cây có khả năng tự đào thải chất độc qua mép lá hoặc mô già.

– Cần chăm sóc đúng cách: Che nắng nhẹ, tránh sốc nhiệt – tưới ẩm vừa phải – Phun phân bón lá sinh học liều nhẹ để kích thích cây hồi phục.

– Một số lưu ý:

+ Luôn kiểm tra kỹ nhu cầu dinh dưỡng từng loại cây – từng giai đoạn sinh trưởng.

+ Tránh sử dụng phân bón liều cao hoặc bón liên tục trong thời gian ngắn.

+ Kết hợp bón lót – bón thúc khoa học, ưu tiên phân hữu cơ – hữu cơ khoáng – phân tan chậm để hạn chế rủi ro ngộ độc.

Dinh dưỡng đúng cách là nền tảng cho cây khỏe – đất bền – mùa vụ bội thu. Đừng để cây trồng phải “gánh chịu” hậu quả từ việc bón phân sai cách! Hãy chủ động phòng ngừa ngộ độc dinh dưỡng bằng cách sử dụng phân bón hữu cơ Hi-tech Organic – giải pháp an toàn, bền vững giúp cây hấp thu tốt, phát triển khỏe mạnh và tăng sức đề kháng.
Chọn Hi-tech Organic – Chọn sự an tâm cho mùa màng của bạn!

Để biết thêm các thông tin chi tiết về sản phẩm hoặc liên hệ mua hàng, quý bà con nhà nông vui lòng gọi đến Hotline 0933 921 349. Hoặc liên hệ Fanpage Phân hữu cơ Hi-tech Organic để được tư vấn thêm.

Hiện nay, Phân bón & Thuốc BVTV Đức Thành và Công ty Cổ phần Hi-tech Organic đang mở rộng hệ thống phân phối sản phẩm trên toàn quốc cùng nhiều chính sách hỗ trợ, ưu đãi hấp dẫn. Quý đối tác, đại lý kinh doanh VTNN có nhu cầu hợp tác thương mại, vui lòng liên hệ Hotline 0933 921 349 để được đội ngũ liên hệ tư vấn miễn phí.