Đất bị sâu bệnh hại khiến cây khoai mì thối rễ, vàng lá, năng suất giảm mạnh. Áp dụng biện pháp cải tạo đất, bổ sung hữu cơ và vi sinh có lợi sẽ giúp phục hồi đất khỏe, cây phát triển bền vững hơn.

1) Đất bị sâu bệnh hại là gì?

Đất bị sâu bệnh hại là hiện tượng môi trường đất trồng có sự xâm nhập, tích tụ và hoạt động của các tác nhân gây hại như nấm, vi khuẩn, tuyến trùng, sâu đất… Những tác nhân này phát triển trong đất, tại rễ hoặc tàn dư cây trồng trước đó, gây tổn thương rễ, giảm khả năng hấp thu nước – dinh dưỡng và suy giảm sinh trưởng cây trồng. Trên cây khoai mì, đất bị sâu bệnh hại biểu hiện qua rễ bị thối, rễ có khối u, cổ rễ đổi màu và mô bên trong củ bị tổn thương.

2) Dấu hiệu nhận biết đất bị sâu bệnh hại trên cây khoai mì

Một số dấu hiệu dễ nhận biết trên cây khoai mì khi đất bị sâu bệnh hại:

• Rễ và củ khoai mì bị thối, đổi màu vàng, nâu hoặc đen khi cắt ngang. Ví dụ: mô củ bên trong bị hoại tử.
• Có thể xuất hiện lớp màng nấm trắng hoặc các bào tử trên phần rễ bị bệnh.
• Rễ bị sưng, u hoặc biến dạng do tuyến trùng (root-knot nematode) gây ra.
• Cây trên mặt đất có biểu hiện vàng lá, còi cọc, sinh trưởng chậm mặc dù điều kiện bên ngoài có vẻ bình thường.
• Cổ rễ hoặc thân thấp có thể bị thối đen, mô gỗ bị đổi màu khi bổ dọc thân cây xuống rễ.

3) Nguyên nhân khiến đất bị sâu bệnh hại

Một số nguyên nhân chính khiến đất bị sâu bệnh hại, đặc biệt trên khoai mì, gồm:

• Trồng liên tiếp khoai mì hoặc các cây thân rễ mà không luân canh, khiến tác nhân gây bệnh tích tụ trong đất.
• Đất thoát nước kém, bị ngập úng hoặc giữ ẩm lâu ngày — tạo điều kiện thuận lợi cho nấm đất (Fusarium, Lasiodiplodia, các loại nấm gây thối) phát triển mạnh.
• Thiếu hệ vi sinh vật có lợi trong đất do sử dụng phân hóa học, thuốc BVTV liên tục — làm mất cân bằng sinh học đất.
• Sử dụng hom (cành giâm) hay củ giống bị nhiễm bệnh, mang theo mầm bệnh vào đất mới.
• Tàn dư cây bệnh (củ, rễ, thân) không được loại bỏ hoặc xử lý, là nguồn lây lan cho vụ tiếp theo.
• Đất chua, pH không phù hợp, thiếu chất dinh dưỡng, cấu trúc đất xấu (cháy cứng, thiếu thoáng) — rễ cây yếu, dễ bị xâm nhập.

4) Rủi ro khi không xử lý sâu bệnh hại trong đất

Nếu đất bị sâu bệnh hại không được xử lý kịp thời, các rủi ro có thể gặp:

• Giảm năng suất cây khoai mì, thậm chí mất trắng trên những vùng nhiễm nặng.
• Chất lượng củ kém: mô trong bị thối, thất thường, không đáp ứng tiêu chuẩn chế biến hoặc sử dụng.
• Chi phí sản xuất tăng cao do phải áp dụng nhiều biện pháp cứu chữa (phân, thuốc, xử lý đất).
• Đất dần suy thoái lâu dài: mất độ phì, giảm hệ vi sinh vật, cấu trúc đất phá vỡ, khó phục hồi.
• Bệnh lây lan sang khu vực khác qua đất, dụng cụ, hom giống nhiễm bệnh.
• Ảnh hưởng kinh tế lớn và rủi ro ổn định sản xuất cho nông dân.

5) Cách xử lý sâu bệnh hại trong đất hiệu quả

Dưới đây là các bước xử lý và phục hồi đất cho cây khoai mì khi bị sâu bệnh hại:

a. Cải tạo và khử trùng đất trước vụ trồng

• Cày xới kỹ, làm tơi đất, cho thoáng khí.
• Phơi đất (nếu có thể) để ánh nắng làm giảm mật độ bệnh trong đất.
• Nếu đất thường xuyên ngập ứ, làm rãnh thoát nước hoặc mô cao để tránh ẩm kéo dài.

b. Bón vôi và điều chỉnh pH nếu cần

• Nếu đất chua hoặc có phèn, bón vôi nông nghiệp để nâng pH lên khoảng ngưỡng cây khoai mì thích hợp.
• Độ pH phù hợp giúp vi sinh vật có lợi phát triển và nấm bệnh khó phát triển.

c. Bổ sung hữu cơ kết hợp vi sinh vật có lợi

• Bón phân chuồng hoai mục, compost, phân trùn quế để tăng độ mùn và cải thiện cấu trúc đất.
• Dùng nấm đối kháng như Trichoderma spp., vi khuẩn ích lợi để ức chế nấm/vi khuẩn gây bệnh trong đất.
• Nếu có vấn đề tuyến trùng, dùng chế phẩm khử tuyến trùng sinh học (nếu có) hoặc kết hợp kỹ thuật xử lý đất.

d. Luân canh hoặc xen canh hợp lý

• Không trồng liên tục khoai mì; xen cây cùng họ đậu hoặc cây phủ đất để phá chu kỳ bệnh.
• Sau vụ khoai mì, có thể trồng cây cải tạo đất để phục hồi độ phì của đất.

e. Chọn giống khỏe, hom không nhiễm bệnh

• Dùng hom, củ giống từ vườn sạch bệnh, kiểm tra trước khi trồng.
• Tránh dùng giống từ vùng đã có bệnh nặng.

f. Giám sát và loại bỏ cây bệnh sớm

• Trong quá trình trồng, thường xuyên kiểm tra dấu hiệu bệnh đất (vàng lá, rễ yếu…)
• Khi phát hiện cây bị bệnh nặng, đào bỏ và tiêu hủy cây bệnh để ngăn lan rộng.

g. Sử dụng biện pháp hóa học nếu cần

• Có thể dùng thuốc hạt, thuốc trừ tuyến trùng hoặc khử trùng đất theo hướng dẫn chuyên môn.
• Sau khi xử lý hóa học, cần bổ sung vi sinh, hữu cơ để phục hồi đất.

Kết luận

Việc xử lý sâu bệnh hại trong đất không chỉ giúp bảo vệ mùa màng hiện tại mà còn tạo nền tảng cho một hệ sinh thái đất khỏe mạnh, bền vững lâu dài. Khi đất được cải tạo và cân bằng lại hệ vi sinh, cây trồng như khoai mì sẽ phát triển khỏe, rễ hấp thu dinh dưỡng tốt và hạn chế tái phát mầm bệnh.

Bà con nên thường xuyên kiểm tra đất, kết hợp biện pháp canh tác sinh học, sử dụng chế phẩm vi sinh và luân canh hợp lý để duy trì độ phì nhiêu và phòng ngừa sâu bệnh tái sinh. Đức Thành khuyến khích bà con ưu tiên các giải pháp thân thiện với môi trường, vừa bảo vệ cây trồng vừa hướng đến canh tác bền vững, hiệu quả và an toàn.

Để biết thêm các thông tin chi tiết về sản phẩm hoặc liên hệ mua hàng, quý bà con nhà nông vui lòng gọi đến Hotline 0933 921 349. Hoặc liên hệ Fanpage Phân bón hữu cơ Hi-tech Organic để được tư vấn thêm.

Hiện nay, Phân bón & Thuốc BVTV Đức Thành và Công ty Cổ phần Hi-tech Organic đang mở rộng hệ thống phân phối sản phẩm trên toàn quốc cùng nhiều chính sách hỗ trợ, ưu đãi hấp dẫn. Quý đối tác, đại lý kinh doanh VTNN có nhu cầu hợp tác thương mại, vui lòng liên hệ Hotline 0933 921 349 để được đội ngũ liên hệ tư vấn miễn phí.