Lá lúa mảnh, dài và có hiện tượng rộp – đặc biệt rõ khi bón phân trong điều kiện trời mưa – là dấu hiệu cho thấy cây đang bị mất cân bằng dinh dưỡng, chủ yếu do thừa đạm (nitơ). Khi đó, cây lúa thường phát triển yếu, thân còi cọc, lá rộp và dài bất thường, dẫn đến giảm năng suất và chất lượng hạt lúa. Vì vậy, việc phát hiện sớm tình trạng này và điều chỉnh kịp thời lượng phân bón là rất quan trọng đối với bà con nông dân.
Nguyên nhân
- Thừa phân đạm: Bón phân đạm hàm lượng đạm cao nhất là khi cây đang trong giai đoạn giai đoạn sinh trưởng dinh dưỡng đặc biệt khi trời mưa lớn kéo dài kích thích cây phát triển mạnh tế bào lông hút kết hợp phân đạm cao khi rãi từ đó làm cây hấp thụ một lượng đạm đột ngột và quá mức. Tác dụng chính của đạm là kích thích cây phát triển mạnh quá trình phân chia tế bào lá làm lá non phát triển nhanh và mạnh, khiến lá mỏng, dài và yếu ớt.
- Rửa trôi và mất cân bằng dinh dưỡng: Mưa lớn cuốn trôi phân bón trên cánh đồng , đặc biệt làm hàm lượng đạm, lân, kali, canxi, và silic. Nếu cây thiếu hàm lượng cao các chất này làm cây yếu, lá vượt nhanh, mỏng.
- Đất: Khi mưa làm đất ngập nước kéo dài, quá trình phân hủy các chất hữu cơ không hoàn toàn làm đất bị yếm khí tạo ra các chất độc hại như H2S, axit có thể gây ngộ độc hữu cơ làm ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của lúa làm cây sinh trưởng kém, còi cọc, rễ ít, lá nhỏ hoặc vàng nếu nặng có thể dẫn đến chết cây con.
Cách khắc phục và phòng ngừa
Biện pháp khắc phục tình trạng lá vượt nhanh trên đồng
- Tháo nước: Tháo cạn nước trong ruộng, để đất khô thoáng khoảng 3-5 ngày làm tăng lượng oxi chân đất, kích thích cây phát triển tế bào lông hút mới từ đó phục hồi cây.
- Bón phân: Khi đất đã ráo nước, bón bổ sung phân đặc biệt là phân kali và lân để giúp cây ra rễ mới , cứng cây chống đổ ngã.
- Phun thuốc sau khi bón: Sử dụng các loại phân bón lá có chứa lân, kali, canxi, silic, Cu, Zn thông qua lá bổ sung các chất giúp cây cứng cáp, tránh mất cân bằng dinh dưỡng , kết hợp với các loại thuốc phun phòng nấm, vi khuẩn trên cây khi cây còn đang trong giai đoạn phục hồi.
Biện pháp phòng ngừa
- Bón lót: Bón lót bằng các loại phân hữu cơ HTO có trên thị trường như ( Phân hữu cơ Hi-Tech Organic (HTO) Green, Phân bón hữu cơ Hi-tech Organic Gold ..) giúp cải tạo cấu trúc đất đặt biệt là các khu vực canh tác đất 3 vụ/ năm từ đó giúp đất tơi xốp, tăng khả năng giữ nước và các chất dinh dưỡng trong đất.
- Thời tiết: Cần đánh giá thời tiết trực quan bằng mắt hoặc qua các kênh thông tin, trang mạng thời tiết trước khi rải phân.
- Bón phân cân đối: tránh tình trạng lạm dụng phân vô cơ đặt biệt là phân đạm. Có thể sử dụng các loại phân NPK có tỷ lệ cân đối giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt như NPK Đức Thành NPK Lúa 1 (22-17-7 +1S) cho lúa giai đoạn sinh trưởng dinh dưỡng , NPK Lúa 2 ( 25-0-25 +1S) cho lúa giai đoạn sinh trưởng sinh sản.
- Chia nhỏ để bón: Thay vì bón 1 lần vào ngày mưa, có thể chia nhỏ lượng phân thành nhiều đợt để bón giúp cây hấp thụ tránh thất thoát trên đồng.
Kết luận
Hiện tượng lúa bị rộp lá là dấu hiệu cho thấy cây đang gặp mất cân bằng dinh dưỡng, đặc biệt là thừa đạm và thiếu các nguyên tố trung – vi lượng. Nếu không phát hiện và xử lý kịp thời, cây sẽ còi cọc, yếu, dễ đổ ngã và giảm năng suất. Do đó, bà con cần thường xuyên quan sát ruộng lúa, điều chỉnh phân bón hợp lý, chủ động thoát nước sau mưa, và tăng cường sử dụng phân hữu cơ, phân bón lá cân đối để duy trì sức khỏe cây lúa, giúp cây phát triển bền vững, cho năng suất và chất lượng cao.
